De directe nabestaanden willen vaak van het laatste afscheid van hun dierbare een persoonlijk moment maken. Met aandacht staat men stil bij wie de overledene was en wat hem of haar typeerde. De invulling van de uitvaartdienst is volkomen vrij. Deze kan een religieus karakter hebben of juist niet of soms een mengvorm. Wanneer de nabestaanden kiezen voor een niet-kerkelijke uitvaart maar het moeilijk vinden om hun herinneringen en gevoelens zelf onder woorden te brengen, is het mogelijk een uitvaartspreker in te schakelen. Door goed te luisteren naar de direct nabestaanden kan een professionele spreker een waardevolle inbreng hebben in de uitvaartdienst.
Het is ook mogelijk dat de uitvaartspreker de woorden uitspreekt die de familie zelf heeft opgeschreven; of de direct nabestaanden helpt bij het schrijven van hun verhaal die de nabestaanden zelf voordragen tijdens de uitvaartdienst.